Erzurum çevresinde Türklerin Ermeni halkına karşı taşkınlıkları hakkındaki ilişikteki rapor, Ermeni Patriği tarafından bana gönderilen haberleri doğrulamaktadır ve durumu Babıali’de dile getirmeme ve bu tür olayların durdurulması için gayret gösterilmesi gerektiğini ivedilikle tavsiye etmeme vesile oldu. Ancak Başvezir olayların meydana gelmesinde Ermeni kışkırtmasının da rol oynadığı düşüncesinde. Başvezir buna kanıt olarak Ermenilerin savaşta açıkça Türklere karşı yer aldığını ve Bulgar Ermenilerinin Rusya’nın hizmetine gönüllülerden oluşan bir birlik verdiğini belirtti.
Erzurum iline bağlı kırsal alanda yaşayan Ermeni halkı bazı gelişmelerden oldukça rahatsızlık duyuyor ve bu gelişmeleri yeni bir kıyımın habercisi olarak algılıyor.
Erzurum yaylalarındaki Osni köyünde bu ayın birinci gününde üç Türk çete üyesi Ermeniler arasında oldukça saygınlığı olan bir rahibe konuk olmuş, aynı kişinin evinde yemek yemiş ve sabahlamışlar. Ertesi günün sabahında rahibi köyün çıkışına kadar kendilerine eşlik etmeye zorlamışlar. Köyün çıkışına gelindiğinde ise rahibi flinta ile kurşunlayarak öldürmüşlerdir.
Yine Erzurum yaylasında bulunan Tevnik köyünde 12 kişilik bir çete grubu köyün erkeklerini esir alarak ellerini bağlamış, esir aldıkları kişileri serbest bırakmak için de 100 Türk Lirası fidye talep etmişlerdir. Köylü bu miktarı bir araya getirememiş, erkekler tutsak kalmış. Köyün bazı kadınları ağlayarak Erzurum’daki Ermeni piskoposuna gitmiş ve yardım istemişler.
Başka köylerden de buna benzer haberler geliyor.
Erzurum’daki Ermeni piskoposu durumu valiye iletmiş. Vali, Erzurum yaylalarının çetelerden arındırılacağı sözünü vermiş.
Bu haberlerin kaynağı saygın Ermeni çevreleridir.
Ermeni halkı, meydana gelen olayların “İttihad” adlı Türk partisi tarafından harekete geçirildiğini savunuyor.
Gerçek şu ki, Türk askerleri Ermenilere iyi gözle bakmıyor ve Ermenileri Rus dostu olarak görüyor, Ermenileri Rus birliklerinin ülkeye girişini kolaylaştırmakla itham ediyor. Bazı belirtiler Türk halkı içinde Ermenilere karşı olan eski nefret duygularının yeniden kabardığını gösteriyor. Bana ulaşan bu haberleri Erzurum Savunma Hattı Kumandanı, Alman askeri misyon üyesi General Posseldt’e bildirdim.