Ermenilerin Deportasyonu Üzerine
1. Nicomedia’daki (İzmit) Katolikler öbür Ermenilerle birlikte sürgün edildi. İki rahip ve Katolik Ermenilerin bir kısmı sevindirici bir tesadüf sonucu Eskişehir’de kaldı. Beş gün sonra oradan kovulurlar. Sizden bu iki rahibin ve Ermenilerin ya şehirlerine veya köylerine geri dönmelerini ya da Eskişehir’de, oradaki Katolik Ermeniler kadar özgür olarak yaşamalarının sağlanmasını rica ediyoruz..
2. Verilen tüm sözlere rağmen bu ayın 16’sında Katolik ve Protestan Ermeniler Bahçecik’ten uzaklaştırıldı. Bir tesadüf sonucu beş rahibe ve üç rahip Nicomedia’da kaldı ve halk trenle sürgün edildi. Sizden bu rahip ve rahibeleri ya Bahçecik’e geri göndermenizi ya da İstanbul’a getirmenizi rica ediyoruz. Aynı şekilde Katolik ve Protestan halk da köyüne geri gönderilsin veya Eskişehir’de kalsın.
3. Tren yolu çalışanlarına bu bahtsızlara biraz daha insani davranılması talimatı verilsin.
4. Fakirlere sadaka vermemize izin versinler.
2. Çok kısa bir süre önce Katolik ve Protestan Ermenilerin korunacağına dair verilen sözlere rağmen bu ayın 16’sında İzmit yakınlarındaki sadece Ermenilerin yaşadığı bir köy olan Bahçecik’ten tüm ahalin deporte edildi. Ancak tesadüf sonucu üç Katolik ve beş rahibe İzmit istasyonunda kaldı, cemaatleri çoktan gitmişti. . Bu geride kalanların ya Bahçecik’e ya da İstanbul’a geri dönmelerine izin verilmesini, yola çıkmış ahalinin eğer Bahçecik’e dönmelerine izin verilmez ise en azından Eskişehir’de kalmalarına izin verilmesini yürekten rica ederiz.
Eskişehir, Kütahya, Afyon Karahisar ve Konya’da insanlar şehir dışında, kenarları çevrili açık arazilerde toplu halde tutuluyor. Örneğin Eskişehir’de sayıları 10-12000 arasındaki çocuk, kadın ve yaşlı açık havada insanların ve hava koşullarının tarifi imkânsız keyfine bırakılmış. Güvenilir bir görgp tanığı Eskişehir’de gökgürültülü, yağışlı bir geceden sonra açıkta ve yerde yatan, çoğu çocuk yüzlerce ceset gördüğünü anlattı. Hristiyan demiryolu görevlileri çocuklara istasyon çatısı altına sığınarak yağmurdan korunmalarına izin vermemişti. Demiryolu görevlileri de her yerde insani tutum içinde değil. Arazide yğılmış, parasız insanlar, trenlere binemediklerinden, yollarına yaya olarak devam etmeleri için günde üç kez kırbaçtan geçiriliyor. Konya’dan öteye sürülen Ermenilere ne olacağı bilinmiyor. Bu bahtsız insanların acısını hafifletenlerden Tanrı razı olsun.
Aziz Bey konuyu Bakan’a iletecek ve bu arada o dedi ki, alınan son bir kararla Ankara ve Adana’daki Katolik Ermenilere verilen ayrıcalıklar geri alınmış. Ben özel olarak, Eskişehir ve Konya’ya gönderilmiş olanların ve bu şehirlerdeki toplama kamplarına yerleştirilmiş olan Katolik ve Protestan Ermenilerle ilgili olarak Eskişehir Mutasarrıflığı’na ve Konya Vilayeti’ne insan naklinin durdurulması veya şimdiye kadar enterne edilenlerin geri gönderilmesi için telgrafla talimat gönderilmesini istemiştim.